CHRONOGRAMMEN - BOODSCHAP IN WOORD EN TIJD




naar     

overzicht 


De gewoonte om het stichtingsjaar of tijdstip van verbouwing voor het nageslacht levendig te houden, heeft een veelvoud aan jaartallen opgeleverd in verschillende uitvoeringen.  
Je vindt ze op gevelstenen of op losse jaarstenen en in mindere mate in de vorm van jaarankers. 

Soms zijn ze niet zo gemakkelijk te ontdekken en zitten ze op een kunstige manier verborgen in chronogrammen.  

 

Achter het Vleeshuis 20 Bonnefantenstraat 2
aDVenIt CzarUs MosChoVIe  (1717) erIt sepULChro DoMInI gLorIa   (1709)

 

Chronogram komt van het Griekse woord chronos dat 'tijd' betekent en gramma staat voor 'schrift' en wordt gewoonlijk tijdvers of jaarschrift genoemd. Het is een tekst, meestal in het Latijn, dat zich daar door het gebruik van cijferletters uitstekend voor leent. De letters M, D, C, L, X, V en I  met een cijferwaarde (respectievelijk 1000, 500, 100, 50, 10, 5 en 1) worden extra groot geschreven - dikwijls ook nog anders gekleurd - en vormen samen opgeteld een Romeins jaartal. De rangschikking van de letters is daarbij niet van belang.  

 

Wolfstraat 12 achterzijde Batterijstraat 53-59
aLs ICk VersCheen beefDe De aerDe  

 

DIt batterIJperCeel kreeg een nIeUW gezICht, op een VorIg eXerCItIeterreIn bIJ MaastrICht

een oud  (1756) en een modern chronogram  (1992) in de Nederlandse taal
 

Het is een prima methode om een tweevoudige boodschap in woord en tijd over te brengen en het is een uitingsvorm die in het verleden erg in trek was bij het maken van een inwijdings-, vierings- en herdenkingstekst. Iedereen die iets betekende schreef ook chronogrammen. Je kunt zelfs spreken van een barok modeverschijnsel. In de Latijnse scholen werd het chronogrammen maken gestimuleerd, zodat er zeker ook in Maastricht mensen zijn geweest die die kunst verstonden.

 

Witmakersstraat 5 OL Vrouweplein 28
CoLLaUDate trInItateM  (1707) hoC ponDere CVIqVe sVVM   (1721)

 

In vergelijking met andere plaatsen staan in Maastricht opmerkelijk veel chronogrammen op gevelstenen. Het is niet aannemelijk  dat de doorsnee steenhouwer of opdrachtgever in staat was zo iets ingewikkelds samen te stellen. Dus moeten er 'specialisten' zijn geweest die uiteindelijk verantwoordelijk zijn voor al die jaarschriften op gevelstenen met verder vaak 'gewone' afbeeldingen als een haverzak of sint martinus. Een modieus extraatje zogezegd.

 

Marienwaard 35 tuin Marienwaard 35 tuin

sIt gaUDIUM rUrI / qUIbUs CUra traIeCtI   (1736)


In Maastricht en omgeving vind je nog een veertigtal gevelsteenchronogrammen van voor 1800, waarvan de ontwerpers onbekend zijn. Daarnaast een aantal moderne tijdverzen uit de 20e eeuw die gemaakt zijn door A. Minis, Ruud Mestrom en Bernard Grothues.


Ruud Mestrom is de bedenker van onder andere onderstaand chronogram, dat in 1980 in de voormalige Bonnefantenkerk werd geplaatst toen daar de medische bibliotheek van de nog jonge universiteit in gebruik werd genomen. De bibliotheek is er niet meer, maar de steen gelukkig nog wel.
 

Bonnefantenstraat 2, interieur

ante haC bonI InfantIes seV pII LIberI nVnC LIbrI MeDICI Laete serVantVr   (1980)
 

En ter gelegenheid van het gereed komen van de 'Maastrichtse gevelstenen-cd, versie 2007' maakte Bernard Grothues het volgende toepasselijke tijdvers:
 

  

Nu kan iedereen wel een versje maken, maar het in elkaar zetten van een chronogram is andere koek. Het is een hele opgave de woorden zodanig te kiezen, dat het resultaat een gave tekst is en tevens dat daaruit ook nog het benodigde jaartal afgelezen kan worden. 

Kenners vinden dat het maken van een chronogram onderworpen is aan een aantal (ongeschreven) regels. Zo heeft de chronogrammist Grothues de term 'excellent chronogram' geïntroduceerd. Daarvan is volgens hem slechts sprake, wanneer in alle woorden in een bepaalde tekst minimaal een cijferletter voorkomt bijvoorbeeld in de door hem geconstrueerde 'reMbranDt Is VersChenen' (1606), het geboortejaar van Rembrandt. Of 'habeMUs papaM' (2005) de verkiezing van Benedictus VI tot paus in 2005.

Er zijn ook 'pure chronogrammen' die geheel uit cijferletters bestaan zoals 'LILICIDIUM' (1709) = het bloedbad van de Lelie, dat betrekking heeft op de verloren slag bij Malplaquet door de Fransen. (de lelie is het symbool voor Frankrijk). 
Het in Maastricht helaas verdwenen chronogram sUCCeDentIUM (van de opvolgers, 1711) is dan wel geen echt puur chronogram, maar door zijn bondigheid ook bijzonder fraai.

Is het maken van een chronogram al een hele kunst, het vertalen en interpreteren van de Latijnse tekst is soms niet minder problematisch.

De moeilijkheid zit in het ontbreken van de juiste achtergrondgegevens: het waarom van plaatsing en wat de maker precies voor ogen stond. En zelfs dan is het vaak nog: zoveel vertalers, zoveel zinnen. Illustratief is de toestand rond het chronogram op een moderne gedenksteen die is aangebracht boven het bruggetje over de Jeker aan de Zwingelput.

De steen - gemaakt door beeldhouwer Charles Vos in opdracht van B en W - werd geplaatst in 1950 en herdenkt de klopjacht op een groep uit Duitsland afkomstige wilde zwijnen die in oktober 1947, waarschijnlijk door de honger gedreven, in Maastricht verzeild was geraakt.  Een gebeurtenis die zo kort na de oorlog nog de nodige gevoelens naar boven riep in de trant van: 'Nu hebben de zwijnen geen succes gehad'. Het is niet bekend of de maker, A. Minis, in zijn tekst deze interpretatie mee heeft laten spelen. 
  

Zwingelput, Jekerbrug


De vrij uitvoerige latijnse spreuk luidt:

hostIbVs abreptIs VICtores nVnC IrrItI aprI  
e
grege sVb MVro seX CeCIDere fVga

De vertaling - of liever een wat al te vrije uitleg - was te lezen op een naast het poortje aangebracht bordje: 

'Nadat door d'eeuwen heen hier de vijand was verdreven, 
lieten nu bij dees muur zes evers saam het leven'  

Het was deze tekst die ruim veertig jaar later de gemoederen flink in beroering bracht. Niet die van de gewone Maastrichtenaar, maar wel van een aantal classici, die hun 'strijd' wekenlang in de krant uitvochten onder het kopje 'Schweinerei'. Zij kwamen niet tot overeenstemming, zodat de redactie er met 'discussie gesloten' een eind aan moest maken. 

Men was het over twee dingen eens: de Latijnse tekst was prima, maar de vertaling op het bordje deugde van geen kant. Daarmee was de grens van eensgezindheid wel bereikt, want een eenduidige uitleg zat er niet in. Toch heeft al dat rumoer wel enig succes gehad, want het gewraakte bordje is tenslotte vervangen door een ander met een wat meer aangepaste vertaling: 

'Nadat de vijand verdreven was zijn er van een kudde wilde zwijnen, die zich overwinnaar waande, zes aan de voet van deze muur op de vlucht gedood' (1947)

Blijkbaar was iemand het daar toch niet mee eens want het huidige nieuwere bordje geeft nog een andere versie: 

'De vijanden zijun weggesleept. Victorie. Nu hadden de zwijnen geen succes. 
Van een troep zijn er zes aan de voet van de muur op de vlucht gesneuveld' (1947)


Het eigenaardige is dat het chronogram op de steen het jaartal 1948 geeft, terwijl het bordje het correcte 1947 vermeldt. 
In dit geval is er dus sprake van een 'perfide chronogram'.

Om toch het juiste jaartal als uitkomst te krijgen was op het eerdere bordje in de Latijnse tekst (op het nieuwste bordje daarom wijselijk weggelaten?) de laatste hoofdletter I in het woord IrrItI  geschreven met een kleine letter i als IrrIti. In een van de ingezonden brieven werd zelfs de een of andere onverlaat ten tonele gevoerd, die ontevreden over het mank gaan van het chronogram, de derde I van IrrIti later vergroot zou hebben. Nu bezit het Natuurhistorisch Museum naast een van die neergeschoten zwijnen in opgezette vorm, ook een steen met als afbeelding een andere versie van hetzelfde gebeuren, maar wel met dezelfde tekst, waarin IrrIti achteraan inderdaad met een kleine letter i geschreven is.

 

   

 
       
 

Maastricht, chronogrammenstad

 
         
 

Chronogrammen op gevelstenen 1600-2000

 
         
         
  6211GS20.jpg (96999 bytes) 6211GR21.jpg (119058 bytes) chron amby.jpg (115406 bytes)  
  Maastricht, Achter het Vleeshuis 20 Maastricht, Achter het Vleeshuis 21 Maastricht, Ambyerstraat, Kerk Amby  
         
  aDVenIt CzarUs
MosChoVIe
CLeMentIs ChrIstI
sUbsIDIo
aeDes aUspICe 
Deo trIno-Uno 
feLICIter ConDItae
 
         
  de Tsaar van Moscovië is 
(hier) gekomen  (1717)
met hulp van de
barmhartige Christus
  (1760)
dit huis is op gelukkige wijze 
gesticht onder bescherming 
van de goddelijke 
drieëenheid (1865)
 
         
  6211SM01b.jpg (116595 bytes) 6211SM01c.jpg (108034 bytes) excus.jpg (179525 bytes)  
  Maastricht, Bogaardenstraat 1, binnenplaats Maastricht, Bogaardenstraat 1, binnenplaats Maastricht, Bonnefantenmuseum, depot 
 
         
  Infra sCrIptI proVIsores posVerVnt restaVrarvntqVe 
ao qVaDragesIMo
LapIDeM eX opposIto restaVrarVnt aC hVnCCe posVerVnt proVIsores
 
eXCUssae aLba(e rosae DICaVIMUs)

  
 
         
  de ondergetekende  
toezichthouders hebben 
(deze steen) geplaatst en 
(het huis) gerestaureerd in 
het veertigste jaar  (1640)
de steen hier tegenover 
door de toezichthouders 
hersteld en deze 
geplaatst  (1893)
wij hebben (dit huis) 
toegewijd aan de 
uitgehouwen witte roos  
(1777)
 
         
  6211AT51.jpg (109145 bytes) 6211AV71a.jpg (131549 bytes) 6211AV71b.jpg (134221 bytes)  
  Maastricht, Boschstraat 51
Maastricht, Boschstraat 71-73, achtergevel Maastricht, Boschstraat 71-73, achtergevel  
         
  ManU DeI ConstrUCta tUI CoeLestI ptr oMnIpotens 
ope protega(t) a(eDes)
hoChtanae saCrae 
MonbeCa antIstIta 
CaVLae strVXI tV 
strVCtIs Vtere 
posterItas
 
         
  gebouwd door de hand 
van uw God  (1717)
de almachtige Vader 
bescherme met zijn hemelse 
hulp (dit) huis  (1652)
ik, Mombeeck, overste van de 
gewijde Hochtse schaapstal heb dit gebouwd, gij nageslacht, 
gebruik het gebouwde
  (1590)
 
         
  6211NH11a.jpg (136461 bytes) 6211NH11b.jpg (108082 bytes) 6213BL262.jpg (133298 bytes)  
  Maastricht, Calvariestraat, Klevarie
Maastricht, Calvariestraat, Klevarie
Maastricht, Cannerweg 262, achtergevel 
  
 
         
  speCVLo DoLorVM In CaLVarIo patIenteM 
DILIge
Ioannes VangeLen 
LIberIs aeDIfICabaM
 
         
  toegewijd aan de spiegel 
der smarten  (1710)
bemin de op Calvarië 
lijdende   (1710)
ik, Johannes van Geleen, 
bouwde (dit huis) voor 
mijn kinderen   (1710)
 
         
  6211KL02a.jpg (118765 bytes) 6211JH15.jpg (90407 bytes) 6211JH19.jpg (111223 bytes)  
  Maastricht, Ezelmarkt, Bonnefantenkerk Maastricht, Grote Looiersstraat 15, achtergevel Maastricht, Grote Looiersstraat 19 
 
         
  erIt sepULChro 
DoMInI gLorIa
LIneaM hIC Dabat aqVIs haeC prIMo DIe 
IUnII InCepta
 
         
  Het graf des Heren zal 
glorie deelachtig 
worden
  (1709)
dit gaf de lijn (peil) 
aan van het water  (1658)
dit (huis) begon men (te bouwen)
 op de eerste juni  (1711)
 
         
  6211JH27.jpg (113822 bytes) 6211JJ04.jpg (179226 bytes) 6229AGxx.jpg (85061 bytes)  
  Maastricht, Grote Looiersstraat 27 
Maastricht, Grote Looiersstraat 4, zijgevel Maastricht, Heugemer Pastoorstraat kerk Heugem  
         
  MartInI pUra 
LIberaLItate 
ConDItUr
MaChIna braXanDIs 
eXUrgo strUCta 
farInIs
o aeDes rUrsUs 
eXUrgens te tUUs 
patronUs MIChaeL arChangeLUs serVet 
 
         
  uit zuivere liefdadigheid 
van Martinus wordt 
(dit huis) gesticht  (1715)
gebouwd als moutmolen, 
rijs ik omhoog   (1734)
o, weer oprijzend gebouw, 
moge uw patroon, de 
aartsengel Michael, 
u behouden  (1851)
 
         
  6213HV27.jpg (83962 bytes) 6221CN27.jpg (110647 bytes) 6211ER01a.jpg (98476 bytes)  
  Maastricht, Heukelommerweg 27, binnenplaats Maastricht, Hoogbrugstraat 27
Maastricht, Jodenstraat 1
 
         
  a CUnCtIs MaLIs 
praeserVet DeUs 
CVstoDIatVr saCCUs 
hIC aVenaCeVs reCens aeDIfICatVs
ChrIsto aUspICe DoMUs reCens eXstrUItUr   
         
  moge God (ons) bewaren 
voor alle kwaad   (1767)
moge deze nieuw 
gebouwde (haver)zak beschermd worden  (1734)
onder bescherming van Christus 
wordt (dit) huis 
nieuw opgebouwd   (1833)
 
         
  6212AE12.jpg (123352 bytes) 6211KX04a.jpg (174463 bytes) 6211KR18.jpg (97445 bytes)  
  Maastricht, Lage Kanaaldijk 12, kapel St. Lambertus Maastricht, Lantaarnstraat 4 Maastricht, Lenculenstraat 18a  
         
  strUCtUra CanaLIs 
eVanUI pIetate 
DenUo sUrreXI 
honorI beatI LaMbertI
sUb sIgno CrUCIs 
eXfUnDo tUte 
forMatUr 
paCe faVente 
eXtrVCta 
DoMVs
 
         
  bij (door) de bouw van het 
kanaal ben ik verdwenen, 
uit vroomheid ben ik 
weer opgebouwd ter ere van 
de H. Lambertus  (1847)
(dit huis) wordt onder 
het teken van het kruis 
vanaf de grondvesten 
veilig gebouwd  (1737)
begunstigd door de 
vrede is (dit) huis 
gebouwd  (1725)
 
         
  6211JK02.jpg (108135 bytes) 6211GK15.jpg (135200 bytes) 6211CJ15.jpg (105122 bytes)  
  Maastricht, Looiersgracht 2 Maastricht, Mtr. Smedenstraat 15 Maastricht, Markt 15
 
         
  LepUs eX LUstro 
DepULsUs aLterUM eXqUaerIt
haeC CoLonIensIs 
bUrsa 
Dat honoreM UrbI
sIC aVDaCI 
fortVna MInIstrat
 
         
  de haas, uit zijn leger 
verjaagd, zoekt een 
ander op  (1751)
deze beurs uit Keulen 
strekt de stad tot eer  
(1763)
zo helpt het geluk 
de durver  (1714)
 
         
  6222AM35x.jpg (143363 bytes) 6222AMx.jpg (163620 bytes) 6211HE22.jpg (158260 bytes)  
  Maastricht, Mariënwaard 35, paviljoens
Maastricht, Mariënwaard 35, paviljoens
Maastricht, O.L. Vrouweplein 22, achtergevel  
         
  sIt gaUDIUM rUrI ... ... qUIbUs CUra traIeCtI arMes De hUstInX  
         
  moge er vreugde zijn op 
het platteland ...
... voor hen die zorg(en) 
hebben in Maastricht  (1736)
familiewapen Hustinx  (1516)
 
 
         
  6211HE28a.jpg (116375 bytes) 6211GA04a.jpg (85915 bytes) 6211GV10.jpg (147081 bytes)  
  Maastricht, O.L. Vrouweplein 28 Maastricht, Plankstraat 4 Maastricht, Platielstraat 10  
         
  hoC ponDere CVIqVe 
sVVM
 
eXstrUCtUM baUDUIn ConserVetUr epIphanIa DoMInI 
CaeLo eXaLtata
 
         
  door dit gewicht krijgt 
ieder het zijne  (1721)
laat het bouwwerk van Bauduin behouden blijven (1741) (dit huis) rees omhoog 
op de dag van 
Driekoningen  (1714)
 
         
  6221EE25.jpg (75553 bytes) 6221EJ32.jpg (128863 bytes) 6221EL92.jpg (133993 bytes)  
  Maastricht, Rechtstraat 25a Maastricht, Rechtstraat 32  Maastricht, Rechtstraat 92  
         
  DeI ConstrVCtVM faVore
ereCtaM DeUs ConserVet CLeMentIa DeI atqUe operIbVs strUCta    
         
  gebouwd met Gods 
gunst
  (1716)
moge God (dit) gebouwde 
behoeden  (1710)
door de barmhartigheid van 
God en door (onze) arbeid 
is dit huis gebouwd
  (1768)
 
         
  6211HP12a.jpg (186899 bytes) 6221CT09.jpg (112612 bytes) 6211JA05.jpg (110281 bytes)  
  Maastricht, Stenenbrug 12 Maastricht, Wijcker Grachtstraat 9
Maastricht, Witmakersstraat 5
 
         
  hoC teMpore DestrUItUr 
nUnC erIgItUr
CrVCe DoMInI 
nostrI traIeCto 
saIVs
(
lees saLVs )
CoLLaUDate 
trInItateM
 
         
  onlangs vernield, wordt 
het (huis) nu weer 
opgebouwd (1723)
in het kruis  Onze  
Heer ligt het heil van 
Maastricht  (1815)
looft samen de 
Drievuldigheid  (1707)
 
         
  6211GN12az.jpg (130710 bytes)      
  Maastricht, Wolfstraat 12, achtergevel
     
         
  aLs ICk VersCheen beefDe 
De aerDe
     
         
  in het jaar dat ik geplaatst 
werd was er een 
aardbeving  (1756)
     
         
 

Gevelstenen met chronogram uit de 20e eeuw

 
         
  6227XS95.jpg (145372 bytes) 6211KH04b.jpg (141019 bytes) P116-1070899.JPG (167999 bytes)  
  Maastricht, Dr. Schaepmanstraat 95 Maastricht, Zwingelput, bruggetje
 
Maastricht, Bosquetplein.
Natuurhistorisch Museum
 
         
  MarIs steLLa Casas 
Dat Certas pIa 
CoLonIs
hostIbVs abreptIs 
VICtores nVnC IrrItI 
aprI e grege sVb 
MVro seX 
CeCIDere fVga

(IrritI met grote letter I)

hostIbVs abreptIs 
VICtores nVnC IrrIti 
aprI e grege sVb 
MVro seX 
CeCIDere fVga

(Irriti met kleine letter i)
 
         
  de liefdevolle Sterre der Zee 
geeft aan de buurtbewoners 
een veilig huis  (1953)

nadat de vijand 
verdreven was, zijn er 
van een kudde wilde 
zwijnen, die zich 
overwinnaar waande, 
zes aan de voet van deze 
muur op de vlucht gedood

(1948)

nadat de vijand 
verdreven was, zijn er 
van een kudde wilde 
zwijnen, die zich 
overwinnaar waande, 
zes aan de voet van deze 
muur op de vlucht gedood

(1947)

 
         
  6211KL02c.jpg (108698 bytes) 6211KH04a.jpg (116773 bytes) 6211LM53.jpg (37752 bytes)  
  Maastricht, Ezelmarkt, Bonnefantenkerk Maastricht, Zwingelput 4 Maastricht, Tongersestraat 53, trappenhuis  
         
  ante haC bonI Infantes 
seV pII LIberI nVnC 
LIbrI MeDICI Laete serVantVr
noVa CUrIa paVperes 
tVIta seDes stVDII 
IVrIDICI faCta 
VnIVersItatIs traIeCtensIs aVgeatVr IVrIsqVe 
Vere 
perItos gIgnat
VbI IesVItae aC CVra 
pVbLICa aqVae et VIae InfVerVnt IbI nVnC 
faCVLtas oeConoMIae VnIVersItetIs traIeCtensIs patefaCta. sIt Vere fortVnata
 
         
  hier werden vroeger vrome 
kinderen beschermd; thans 
bewaart men er op gelukkige 
wijze medische
boeken (1980)
moge de Nieuwenhof die de 
armen onder zijn hoede 
genomen had en nu 
de zetel van de 
juridische wetenschap van 
de Maastrichtse universiteit 
is geworden, tot eer en 
aanzien komen en waarlijk 
goede rechtsgeleerden 
voortbrengen  (1982)
waar de Jezuïeten en de 
Rijkswaterstaat gevestigd waren, 
daar is nu de Economische 
Faculteit van de Maastrichtse Universiteit geopend. 
Moge zij waarlijk fortuinlijk 
zijn  (1985)
 
         
  6211SJ59.jpg (221520 bytes) 6211PH90b.jpg (120697 bytes)    
  Maastricht, Batterijstraat 53-59 Maastricht, Brusselsestraat 90    
         
  DIt batterIJperCeeL kreeg een nIeUW gezICht, op een VorIg eXerCItIeterreIn bIJ MaastrICht LVCe ManData 
reCte ConfeCta
   
         
  (1992) door een goede belichting, 
correct afgewerkt   (1955)
   
         
 

Andere chronogrammen op standbeelden, klokken, e.d

 
         
  P1020281a.JPG (191447 bytes) 6211HW01.jpg (262245 bytes) ales.JPG (66846 bytes)  
  Maastricht, Beeldsnijdersdreef, monument Maastricht, Hondstraat 1 Maastricht, Molenweg 130  
         
  hVnC bernarD 
prInCeps LIbertatIs CeLebranDae 
CaVsa se CIVbVs 
nostrIs traIeCtensIbVs conIVnCtVs
prIstInae seDI In 
LoCo nataLI pIe restItVerVnt Me 
CIVes traIeCtenses
aLes Correpto
DraCone In aLtUm
eVoLat VICtrIX
 
         
  hier werd prins Bernard 
door bevrijd Maastricht 
begroet  (1944)
de burgers van Maastricht 
hebben mij met eerbied 
teruggeplaatst op de plek 
van mijn geboorte  (1924)
na het grijpen van de slang
vliegt de vogel
als overwinnaar omhoog  (1978)
 
         
  Crypta[2].jpg (160315 bytes) Crypta[2].jpg (160315 bytes) klok beyart.JPG (115768 bytes)  
  Maastricht, crypte Srvaasbasiliek Maastricht, crypte Servaasbasiliek Maastricht, Beyart, Brusselsestraat 38  
         
  heC CrYpta InfIDIs
perfraCta ManIbVs,
pIIs erIgItVr Vbi
seCVnDo ContIngIt
Integrata saCrI
thesaVrI soLeMnItas
CongregatIone JUbILantI
et fraterIbVs
 praeCeptorIbVs
DeDerVnt eX-DIsCIpILI
gratI
 
         
  deze crypte door onbetrouwbare
handen afgebroken,  (1811)
werd door vrome (handen) weer
 hersteld toen voor de tweede
keer de plechtigheid van de
heilige schat zich voordeed  (1881)
aan de feestvierende congregatie
en de broeder-onderwijzers
schenken de oud-leerlingen
dit in dankbaarheid  (1946)
 
         
         
  Cellebr-kapel.jpg (199878 bytes) sacrum2.JPG (120362 bytes) Priens.JPG (155776 bytes)  
  Maastricht, klok Cellebroederskapel Maastricht, Koepelkerk interieur Maastricht, nergelgrot Zonneberg  
         
  LaVDeM traIeCtI
fratIbVs
hInC ConCino
o saCrVM cor
iesV ChrIstI
tIbI sVrgIt
haeC aeDes
Den prIens Van LUYCk
Is oVerLeDen
Den seVentWIntIgste
Van JannUWarIUs 
 
         
  van hieruit laat ik
de lof van Maastricht
voor de broeders weerklinken  (1965)
o heilig hart van 
Jezus Christus,
aan u is dit (gebouw) 
opgedragen  (1921)
de Luikse prins-bisschop
(Jan Theodoor van Beieren)
is 27 januari overleden  (1763)
 
         
  klokstadhuis2.jpg (135869 bytes) klokstadhuis.JPG (118921 bytes) Limmel.jpeg (580755 bytes)  
  Maastricht, klok stadhuis interieur Maastricht, klok stadhuis interieur Maastricht, schouw kasteel Bethlehem  
         
  IUDICeM CaVe

CreDe sUb hIs
UlTIMa Latet

soLi Deo regI
seCULorUM

sInt LaUDes In
saeCULa 

hIC me DeCoraVIt   
         
  wacht u voor de rechter  (1712)

bedenk, van alle uren blijft het
allerlaatste uur verborgen  (1712)

alleen aan god.
de koning der eeuwen  (1712)

zij lof in eeuwigheid
gebracht. amen  (1712

deze (Wassenaer)
heeft mij versierd  (1707)
 
         
  6211GT.jpg (103849 bytes) kerkhof.JPG (123186 bytes)    
  Maastricht, St. Amorsplein, beeld Maastricht, kerkhof Tongerseweg 292    
         
  sanCtVs aMor DIaConVs traIeCtensIbVs CIVIbVs Intereres (lees Interpres) 
Vere VetVstVs
zoDra ge tIJD en WIJLe
geLaten kVnt zIen 
VerstrIJken, zaL sneL
De kraCht Van stILLe 
Verten bLIJken
   
         
  de heilge diaken Amor 
sinds mensenheugenis 
voorspreker voor de burgers 
van Maastricht  (1950)
(1990)    
         
         
         
     

 (2012)

 
 

(